ආචාර්ය ජයලත් මනෝරත්න යනු ශ්‍රී ලංකාවේ කෘතහස්ත කලාකරුවෙකි. නාට්‍යකරුවෙකි. ගත් කතුවරයෙකි. එතුමන් අතින් නිර්මාණය වුණු නාට්‍ය ශ්‍රී ලාංකීය නාට්‍ය වංශ කතාව මනාව පෝෂණය කළේය. ඔහුගේ රංග කෞශල්‍යය රංග වේදය පිළිබඳ අත්පොතක් බඳුය. ගුරුවරයෙකු කථිකාචාර්යවරයෙකු ලෙස සිදුකළ සේවය අතිමහත්ය. පසුගිය වසරේ ජනවාරි මස දොළොස් වන දින අප අතරින් වියෝ වූ ජයලත් මනෝරත්නයන් ශ්‍රී ලාංකීය නාට්‍ය වංශ කතාව පර්යේෂණාත්මකව ගවේෂණය කළ විශිෂ්ට පර්යේෂකයෙකි. ඔහු සමඟ සමකාලීනව ක්ෂේත්‍රයේ කටයුතු කළ සම්මානිත මහාචාර්ය සුනන්ද මහේන්ද්‍රයන් තම සමකාලීන මිතුරා පිළිබඳව ගෙනහැර දක්වන ප්‍රභාමත් මතකාවර්ජනය
මනෝ ගේ දසවිධ රශ්මි ධාරා
මෙසේ සටහන් කර තබමු.
සම්මානිත මහාචාර්ය සුනන්ද මහේන්ද්‍රයන් පවසන ආකාරයට ජයලත් මනෝරත්නයන් තුළ හඳුනාගත හැකි සුවිශේෂී භූමිකා දහයක් තිබේ. මනෝරත්න ලකුණ කියවන්නෙකුට එම භූමිකාව කියවා ගැනීම මනා පිටුවහලක් වනු ඇත.
මනෝ ගැන සර්ගෙ මතකය පටන්ගන්නේ
මට ඉස්සෙල්ලාම මතක මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර මහත්තයා සමඟ මට සිද්ධවුනා ප්‍රේමතී ජායතී සෝකෝ බලන්න සුඛාවතී රඟහලේ දි මහවැලි ගඟේ එහා පැත්තෙ තියෙන ඊ.ඕ.ඊ පෙරේරා නෘත්‍ය ශාලාවට කියන්නේ සුඛාවතී කියලා. ප්‍රේමතෝ ජායතී සෝකෝ එකේ උද්දාල බ්‍රාහ්මණයාගේ චරිතය රඟපෑවේ ජයලත් මනෝරත්න. ඒ වෙනකොට මම දැනගෙන හිටියා එයාව. මං හිතන්නෙ 1966 වෙනි වසරේ වෙන්න ඇති. විශ්වවිද්‍යාලයේ ඉංග්‍රීසි උගන්වමින් ඉඳලා, මට ලැබුණා යන්නට ගුවන්විදුලියට. එහිදී ප්‍රේමතී ජායතී සෝකෝ මුලින් කෙරුවෙ ගුවන්විදුලි නාට්‍යයක් වශයෙන් පස්සේ වේදිකාවට වේදිකාවට කෙරුවෙ ගුවන්විදුලි නාට්‍ය නෙවෙයි මට මතකයි මනෝරත්න ගායනා කෙරූ ගීතය ස්වර්ණතිලකා දිහාව බලාගෙන කියනවා
ළදකගෙ ඇස් මිනිපහන් ලෙස බබළනා බව කවීන් කී බස
ඇදහුවේ නැත කිසි කලෙක
මා ඔබ දකින තුරු
සැබෑ විය එය.
එතකොට කෝරස් එකත් කියනවා ඉතින් මම සන්තෝෂයට පත්වෙලා මේ ගැන මහාචාර්ය සරච්චන්ද්‍රයන් එක්ක කතා කර කර ඉන්නකොට මහාචාර්යවරයා කිව්වා ඔයිට වඩා වෙනස් කරලා දැන් තියෙන්නෙ සුනන්ද ඉතින් එන්නකෝ වෙලාවක සුඛාවතී අපි පෙන්නනවා ඕක දැන්. මනෝ වත් මම අඳුරනවා ටිකක් 1966 විතර ඉදල තමයි අඳුනන්නේ ඊට පස්සේ ප්‍රේමතී ජායතී සෝකෝ එකෙන් පසුව ඔහුට සමීප වුණා.
සර්ගෙ සොක්රටීස් නාට්‍ය මතකය මොන වගේද 1990 මේ නාට්‍ය වෙනුවෙන් හොදම නලුවා සම්මානය ලැබුනා රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලෙ
ඊට පස්සේ එතනම සොක්රටීස් නාට්‍ය පෙන්නුවා අවුරුදු ගානකට පස්සෙ එතකොට මට මනෝරත්න කතා කරලා කිව්වා සර් මෙන්න මෙතනදි තමයි ස්වර්ණතිලකා මට හම්බවුනෙ ස්වර්ණතිලකා තමයි මගේ දැන් භාර්යාව වෙලා ඉන්නේ. අපි දෙන්නා මුණ ගැසුණේ මෙන්න මෙතනදී සුඛාවතී රංග පීඨයට නගින පඩි පඩිපෙළ මට පෙන්නුවා.
තව ටික ටික මනෝරත්නට සමීප වෙනකොට මට පෙනුන සුවිශේෂී භූමිකා දහයක්
මොනවද සර් ඒ භූමිකා පළවෙනි කාරණේ තමයි මේ මනුස්සයා මහා පුදුමාකාර කවියා සහ ගීත නිබන්ධකයෙක් ඒ බව මට පෙනුනේ මහගිරිදඹ තුළින්. ඊළඟට මට පෙනුණෙ ලෝකය තනි යායක් කියලා නාට්‍යයක් කෙරුවා මහගම සේකර ගැන. මහගමසේකරගේ ඇතැම් කවි වලට අර්ථකථන දීලා මහගමසේකර වගේ කවි ලියන්ට වෑයම් කෙරුවා. මහගමසේකර වගේ ගීත ලියන්න වෑයම් කෙරුවා. මට ඕක හොඳටම පෙනුනා ඉතා සැක්වින් කියනවනම් පළවෙනි රැස් වලළල්ල තමයි මනෝරත්නයන්ගේ කවියා සහ ගීත නිබන්ධකයා.
තව ටික කාලයක් ගියාම කෙටි කතා සහ නවකතාකරණයේ දක්ෂයෙක් වුණා. කෙටිකතා ලිව්වා අපූරුවට සිළුමිණට හතුරා කියලා කෙටිකතාවක් ලිව්වා.තවත් නවකතා ලිව්වා පොඩි නවකතා දවස තාම තරුණයි ඒවා ලබා ගන්න පුළුවන් තමරා ජයන්ති මහත්මියගෙන් ඒක දෙක
තුන්වැනි එක තමයි මිනිහා අපූරු කථිකයෙක් ඒ වගේම රූපණ ශිල්පියෙක් දැන් සමහරවිට සොක්රටීස් එකේ පිටු ගණන්වල දෙබස් මිනිහා සොක්‍රටීස්ව Recreate කෙරුවා ප්‍රතිඋප්පාදනය කෙරුවා කොයි තරම් ප්‍රතිඋප්පාදනය කෙරුවද කියනවනම් දැන් අන්තිමට තියෙනවා
මීට වඩා යහපත් ලෝකයක් ලබාවා. මීට වඩා මිනිස් වාසයක් ලබාවා.”
ඕකට දුන්නා අර්ථ වගයක් මිනිහා පාදිලි උන්වහන්සේ කෙනෙක් වෙන්න ගියා මිනිහා මීට වඩා යහපත් ලෝකයක් මවාවා ලබාවා” එතකොට පිරිසත් ඔක්කොම එකට කියනවා ඉතිං මම අධ්‍යක්ෂවරයා වශයෙන් මගේ කාර්යයdirecting function ම නෙවෙයි. අපේ ගොටොවුස්කි පදනමේ උගන්නනවා actor is also director කියලා. තමන්වම ඩිරෙක්ට් කරගන්නවා නලුවා තමන්ගේ භූමිකාව.director ට කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ Space එක කියලා දෙනවා මේ වගේ Timing ටිකක් තිබුනොත් හොදයි කියලා. එතකොට Action එක මේ වගේ වුනොත් හොඳයි කියනවා. movement , Gestures ඒවා ඔක්කෝම තියෙන්නේ නළුවා ලග අපි දැන් Fairy tale එකක් ගමු සින්ඩරෙල්ලා sindarella රඟපාන කෙල්ලට sindarella ටෙක්ස්ට් එක කියලා දුන්නට පස්සේ අර්ථකථනය කරන්නේ ඒ රඟපානු කෙල්ල වෙන්න ඕනේ. මම කරන්නේ ආධුනික නළු නිළියෝ ප්‍රවීණ කරන එක ඉතින් කථකයා සහ රූපණ ශිල්පියා හරි වැදගත්. පිටු ගණන් මිනිහා ඇවිද ඇවිද ලකල්පනා කර කර වෙනස් කර කර වෙනස් කර කර මගේ පෙළ වෙනස් කරන්නේ නෑග එයාගෙ ස්වරය වෙනස් කරනවා ඒක තමයි කථකයා සහ දේශකයා
දැන් ඒ වගේම මෙයා ටික ටික ටික ටික රංග නිර්මාතෘ කෙනෙක් වුණා අපූරුම රංග ස්වභාවයක් තියෙන නාට්‍යයක් තමයි අන්දරේලා. හරි ලස්සන නාට්‍යයක් අන්දරේලා අනිත් එක තමයි ලෝකය තනි යායක් අනිත් එක තමයි එයාගේ තිබුනා ලස්සන නාට්‍යයක් හඬ නිහඬ ඔක්කොම සංගීත්කාරයෝ ගැන. රූපසිංහ මාස්ටර් එඩී මාස්ටර් මාෂල් ප්‍රනාන්දු මාස්ටර් වගේ කට්ටිය හොදට study කෙරුවා මීගමුවට ගියා තොට ළඟට ගියා එකෙන් මිනිහා අධ්‍යක්ෂණයත් ඉගෙන ගත්තා රංග නිර්මාතෘ සහ අධ්‍යක්ෂණය තමයි 4
කවුරුත් දන්නෙති පැත්තක් තියෙනවා මනෝගේ මිනිහා මාධ්‍යවේදියා. ගුවන්විදුලියට ලියන්න පුළුවන් පත්තරේට ලියලා තියනවා රූපවාහිනියට ලියල තියනවා රූපවාහිනියේ සින්දුයි බින්දුයි” කියලා ලිව්වා සීරිස් එකක් සකි සද එලියස් ලිව්වා. මගේ අධීක්ෂණයෙන් ලිවුවා මිනිහා ජන කතා ගොඩක් එකෝමත් එක රටක කියලා මම නම් කිව්වා එකෝමත් එක කතාවක් කියලා දාන්ඩ කියලා එකෝමත් එක රටක එකෝමත් එක කතාවක් කියලා කළා ඒ මාධ්‍යවේදියා මේ හැම එකක් ගැනම දිගට කතා කරන්න පුළුවන් මේ සැකවින් කියන්නේ
හය වෙනි එක තමයි ගායකයා හා නර්ථනවේදීයා හරි අපූරු ගායකයෙක් මිනිහා ඔහොම හිටියට අර ටීටර් යුගයේ නූර්ති ගී අබ දබ නාරං කෙසෙල් දෙල් පනා කකා මේ වනා සැප ලබමින්
මිනිහා මේ ළඟදි අපේ ගෙදර ඇවිල්ලා Instrument එකක් නැතුව බේසම්ක් ඉල්ලගත්තා මගෙන්. බේසම්ක් පැලෙනකම් සින්දු කිව්වා. නටන්න පුළුවන් පුදුමාකාර විදියේ steps දාන්න පුළුවන් මිනිහෙක්.
ඊට පස්සේ මම දකිනවා 7 මෙයාගේ හැකියාව ගුරුවරයා රංග කලාව ඉගැන්වුවා. අපි ළමයි වගයකට. තරුණ සේවා සභාවේ ඇවිල්ලා මට වැදලා එහෙම ඔබ තුමාගෙන් අවසර ගන්න ඕනි මම දැන් ඔන්න කරල පෙන්නනවා කියලා ඉමිටේෂන් කරනවා කරලා පෙන්නුවා.අනුකරණය හඩ අනුකරණය කරනවාaction අනුකරණය කරනවා හොඳ මතකයක් තියෙනවා ස්ටැනිස්ලව්ස්කි කියන්නේ කවුද භරතමුනි කියන්නේ කවුද කාලිදාස කියන්නේ කවුදර එතකොට සූත්‍ර පාඨ කටපාඩම්.
එතකොට 8 වෙනි එක මිනිහා ඇවිල්ලා හරි අපූරු සමාජ චින්තකයෙක් කවදාවත් ප්‍රතිගාමීත්වය කතා කළේ නෑ. එක්දාස් නවසිය අනූ ගණන් වල දී නිදහස් කලා සන්ධානය හදනකොට අපිත් එක්ක වේදිකාවට නැග්ග එක මිනිහෙක් තමයි ජයලත් මනෝරත්න මිනිහා පැත්තකට වෙලා මාත් එක්ක කොලොප්පං කරනවා තැන් තැන්වල දී. මං කිව්වා ඕක දාන්වා කෝ මිනිස්සු හරි කැමතියි අපි මනෝ එනකල් ඉන්නවා. එයා සිංදු කියනවා. නටනවා එන් එම් පෙරේරා හඬ අනුකරණය කරනවා කොල්වින් ආර් ද සිල්වා පිටර් කේනමන්ගේ හඩ අනුකරණය කරනවා හරි ලස්සනට. බණ්ඩාරනායක ව අනුකරණය කරනවා පුදුමාකාර විදියට සමාජ චින්තකයා කවදාවත් මේක මම කිව්වේ කියලා කියන්න එපා කවදාවත් එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ පාක්ෂිකයෙකු ලෙස නැඹුරුවීමේ මනසක් තිබුණෙ නෑ. සිරිකොත පැත්ත පලාතෙ ගියෙ නෑ .එවැනි ජාතියේ එකෙක්. එයාට තිබුණේ හැමතිස්සෙම වාමාංශික අදහස් රුසියාවට හරි ආදරෙයි චෙකොෆ්ට හරි ආදරෙයි ගොස්ටොවුස්කිට හරි ආදරෙයි.
නම වෙනි එක තමයි බැරෑරුම් ම කාර්යය. එයා පර්යේෂකයා සහ ගවේෂකයා මම එයාගෙ phd සුපවයිසර් ජයවර්ධනපුර තිස්ස කාරියවසම් අනිත් එක්කෙනා. තිස්ස කාරියවසම් කියනවා සුනන්ද සර්ගෙන් ගිහින් අහගන්නවා කියලා. ඉතින් එනවා අපි මුණගැහෙනවා එක්කෝ ටවුන් හෝල් එකේ එක්කෝ Colombo campus එකේ නැත්නම් ජයවර්ධනපුර කැම්පස් එකේ කඩදාසි මිටි thesis මිටි ලිවුවා first class thesis එකක් අපේ අධ්‍යයන අංශයට පූර්වාදර්ශයක් එක.ඒක දිගට කතා කළ යුතු මාතෘකාවක්.
මම දකින දහවෙනි එක තමයි මේ රැස් වළල්ලේ ජනශ්‍රැති වේදය මනෝ තරම් දන්න වෙන කෙනෙක් මම දැකලා නෑ අන්දරේගෙ කතන්දර කටපාඩම් කවි කට පාඩම් කැකිල්ලෙ කටපාඩම් ඉන්දියාවේ බිර්බල් මම සිංහලයට පරිවර්තනය කළා නුවණක්කාර කවටයා කියලා. ඒ පොතේ හැම කතාවක්ම කටපාඩම්. මේ හැම දෙයක්ම බලනකොට මගේ නිගමනය මනෝරත්න කියන්නේ ලංකාවේ ගුරුදේව රබින්දනාත් තාගොර්. රජය හදල දුන්නනම් මේ මනුස්සයට ශාන්ති නිකේතනයක් අදත් අප අතර ජීවත් වෙනවා මිනිහට සිද්ද වුණා නාට්‍යය ලියලා රඟ දක්වලා උගන්වලා නාට්‍ය අරගෙන තැන් තැන් වලට ගිහිල්ලා පෙන්නන්න. එක දවසක් සොෆක්ලීස් පෙන්නනකොට කුරුණෑගල ටවුන් හෝල් එකේ බැල්කනියෙ ඉඳලා මිනිහෙක් මනෝ එනකොට කඩල ඇටයක් දානවා මිනිහා මම ලගට ඇවිල්ල කියනවා සර් වහන්ඩ කර්ටන් එක මට මුන්ට කියන්න ඕනේ වචනයක් වැහුවා මං. දෙබෑ කරගෙන ගියා එලියට මේ උඩ බැල්කනි එකේ ඉන්නේ රසිකයෙක් ද? තදයෙක් ද? ඔබ කැමති සොක්රටීස් බලන්නද? මනෝරත්න ගෙන් පළිගන්න ද? කවුද ඔය කඩල කන එකා කියලා ආවා ඇතුලට අරින්න සර් අරින්ඩ කර්ටන් එක මම කිව්වා නෑ කවුද මිනිහා කියලා බලලා එළියට දාමු. යනකොට මිනිහෙක් ඇවිල්ලා තඩි මිනිහෙක් අර කඩල කාපු මිනිහට ගහගෙන ගහගෙන යනවා ලඟට ගියා මනෝරත්න ඌට හිංසා කරන්න එපා අපි රසිකත්වය පුරුදු කරමු. තව හරියට විනාඩි දෙකකින් සොක්රටීස් පටන් ගන්නවා කියලා ආවා ඇතුලට භාවනාත්මක ව හිටියා. හරි අරින්න කර්ටන් එකග ඇරියා අර කේන්තියක් මොකවත් අබමල් රේණුවකට නෑග ඔන්න මනෝරත්න. දැන් පේනවද?
